Nieuws

Scholen krijgen voor het (verplichte) vak Burgerschap geen geld of uren. Daarom heeft de Stichting Huis van Erasmus een “leergang” ontwikkeld die uit losse modules bestaat. Losjes aan de hand van het gedachtengoed van Erasmus. Voorbeelden: Tolerantie, Vrijheid van meningsuiting, Goede manieren, etc.

De modules kunnen los van elkaar, in elke willekeurige hoeveelheid of volgorde gegeven worden – bijvoorbeeld als een collega ziek is, of in tussenuren, of in de rest-uurtjes vlak voor de vakantie. Ze zijn vooral bedoeld voor groep 7, 8 van het PO en klas 1, 2 van het VO.

De modules gaan uit van veel interactie en (open) discussie met elkaar. Het is geen “Zenden” van informatie, maar leren van elkaars standpunten. De leerlingen kunnen er dus ook geen cijfer voor krijgen. Naast deze werkwijze zijn er bij de modules ook z.g. actieve werkvormen beschikbaar, een spel of oefening, die aanvullend kunnen zijn bij de behandelde stof. De leerkracht kan deze inzetten op een moment dat zij/hij daarvoor geschikt acht.

We zijn nog bezig met de ontwikkeling, maar de modules die gereed zijn staan hier.

We staan al op de menukaart van de gemeente Rotterdam, en dat gaan we nog uitbreiden:

https://onderwijs010.nl/aanbod-burgerschapsonderwijs

Wat wij vragen:

De modules zijn zo ontwikkeld dat een leerkracht die meteen, zonder veel voorbereiding, kan geven. Maar de meeste scholen willen graag eerst eens kijken hoe dat gaat, en een paar lessen laten geven door een gastdocent die er ervaring mee heeft. Dat hoeft niet gratis te zijn.

De lessen worden in samenwerking met de groeps-leerkracht gegeven – die kent de pappenheimers, en kan helpen met de orde.

Daarom zoeken wij enkele (5 a 10) vrijwilligers-gastdocenten:

• Die enthousiast zijn om een bijdrage te leveren aan Burgerschap
• Die enige ervaring hebben met voor de klas staan (je hoeft geen afgestudeerde leerkracht te zijn)
• Die het leuk vinden om een (open) discussie aan te gaan, en te filosoferen met een (meestal) zeer diverse groep, zonder voor-oordelen, maar ook zonder na-oordelen! Voorbeeld: als iemand na afloop van de les toch homo’s afwijst, dan mag dat! (Hier wel.) Maar hopelijk heeft hij/zij wel veel geleerd over het onderwerp.
• Die de flexibiliteit hebben om mee te gaan in de achtbaan van last-minute wijzigingen die scholen (vaak zonder hun schuld of opzet) in het schema aanbrengen.

Vergoeding:

Deze vrijwilligers-functie hoeft niet gratis te zijn, en we willen daar graag open mee omgaan.

Wij gaan waarschijnlijk €50 per les hiervoor vragen (incl. voorbereiding, reistijd, reiskosten, etc.) en daarvan is €30 beschikbaar voor de vrijwilliger.

Maar de voorbereiding, de proeflessen, etc. zijn wel vrijwilligerswerk – uiteindelijk verdienen wij daar ook niets mee, en we zijn ook allemaal vrijwilligers.

Wij betalen dit zonder aftrek voor loonbelasting etc. (dat is waarschijnlijk ook helemaal niet nodig). Het is aan de vrijwilliger om eventuele belasting-consequenties (al dan niet, afhankelijk van de persoonlijke situatie) op te geven.

Artikel door Lotfi El Hamidi voor NRC

Afgelopen week was het de Erasmusweek, elk jaar gevierd rond de verjaardag van de beroemde humanist, die (vermoedelijk) in 1466 is geboren. Maar buiten de erasmiaanse steden Rotterdam en Gouda, respectievelijk zijn geboortestad en de stad waar hij opgroeide, lijkt de aandacht voor Erasmus’ gedachtengoed gering. Terwijl zijn ideeën en houding waardevol zijn, juist in tijden van toenemende polarisatie, onverdraagzaamheid en intolerantie. Als Erasmus-adept laat ik me nog altijd inspireren, ook voor deze column.

Lees meer op de website van NRC

Lof der Tolerantie: een debat over tolerantie in de stad van Erasmus

Stichting Huis van Erasmus (HvE) organiseert op 28 oktober in de Erasmusweek in samenwerking met Bibliotheek Rotterdam, een stadsdebat over tolerantie. Het Rotterdamse collegeprogramma ‘Relax: Actieprogramma Integratie & Samenleven 2019 – 2022’ vormt de directe aanleiding. Een citaat: “Samenleven is een zaak van alle Rotterdammers, ongeacht hun afkomst, seksuele gerichtheid, geloof (of niet), huidskleur, leeftijd, inkomen, favoriete voetbalclub of muziekvoorkeur. Wij vinden het belangrijk dat iedere inwoner van onze stad gezien en gehoord wordt. We streven naar een ontspannen en veilige stad voor iedereen.” Het doel van het College is dat er in 2022 aantoonbaar meer tolerantie zal zijn, en dus meer wederzijdse acceptatie.

Erasmus (1466-1536) is de grondlegger van wat na hem ‘tolerantie’ is gaan heten. Het praktiseren van ‘tolerantie’ heeft op den duur in Nederland het samenleven van mensen van verschillende geloven en overtuigingen mogelijk gemaakt. Honderden jaren na Erasmus is het begrip ‘tolerantie’ gaan slijten, waardoor een scherpere plaatsbepaling nodig is. Dat geldt zeker voor een stad als Rotterdam, waar mensen met tientallen verschillende achtergronden en geloven vreedzaam samen wonen. De Leuvense filosoof Guido Vanheeswijck, auteur van Tolerantie en actief pluralisme (2009) houdt de inleiding bij dit Rotterdams Stadsdebat: hij zal ingaan op wat ‘tolerantie’ vandaag de dag volgens hem inhoudt en wat niet. Hij pleit ervoor dat mensen elkaar respecteren en samenwerken, maar dat zij in die samenwerking ook actief voor de eigen mening blijven uitkomen.

Sander van Reedt Dortland (HvE) zal een paneldiscussie leiden waarbij het aanwezige publiek intensief betrokken zal worden. Daaraan nemen deel de NRC-columnist Lotfi El Hamidi, Hogeschooldocente Jean-Marie Molina en advocate Inez Weski. Namens het College van B&W neemt locoburgemeester Bert Wijbenga deel. Het debat wordt zo mogelijk afgesloten met  aanbevelingen voor het gemeentebestuur.

• Toegang: €5,00/ leden van de bibliotheek gratis
• Locatie: Bibliotheektheater, Hoogstraat 110
• Tickets: Aan de balie van bibliotheek of via deze link of aan de zaal op 28 okt.

Lof der Tolerantie: een debat over tolerantie in de stad van Erasmus

Stichting Huis van Erasmus (HvE) organiseert op 28 oktober in de Erasmusweek in samenwerking met Bibliotheek Rotterdam, een stadsdebat over tolerantie. Het Rotterdamse collegeprogramma ‘Relax: Actieprogramma Integratie & Samenleven 2019 – 2022’ vormt de directe aanleiding. Een citaat: “Samenleven is een zaak van alle Rotterdammers, ongeacht hun afkomst, seksuele gerichtheid, geloof (of niet), huidskleur, leeftijd, inkomen, favoriete voetbalclub of muziekvoorkeur. Wij vinden het belangrijk dat iedere inwoner van onze stad gezien en gehoord wordt. We streven naar een ontspannen en veilige stad voor iedereen.” Het doel van het College is dat er in 2022 aantoonbaar meer tolerantie zal zijn, en dus meer wederzijdse acceptatie.

Erasmus (1466-1536) is de grondlegger van wat na hem ‘tolerantie’ is gaan heten. Het praktiseren van ‘tolerantie’ heeft op den duur in Nederland het samenleven van mensen van verschillende geloven en overtuigingen mogelijk gemaakt. Honderden jaren na Erasmus is het begrip ‘tolerantie’ gaan slijten, waardoor een scherpere plaatsbepaling nodig is. Dat geldt zeker voor een stad als Rotterdam, waar mensen met tientallen verschillende achtergronden en geloven vreedzaam samen wonen. De Leuvense filosoof Guido Vanheeswijck, auteur van Tolerantie en actief pluralisme (2009) houdt de inleiding bij dit Rotterdams Stadsdebat: hij zal ingaan op wat ‘tolerantie’ vandaag de dag volgens hem inhoudt en wat niet. Hij pleit ervoor dat mensen elkaar respecteren en samenwerken, maar dat zij in die samenwerking ook actief voor de eigen mening blijven uitkomen.

Sander van Reedt Dortland (HvE) zal een paneldiscussie leiden waarbij het aanwezige publiek intensief betrokken zal worden. Daaraan nemen deel de NRC-columnist Lotfi El Hamidi, Hogeschooldocente Jean-Marie Molina en advocate Inez Weski. Namens het College van B&W neemt locoburgemeester Bert Wijbenga deel. Het debat wordt zo mogelijk afgesloten met  aanbevelingen voor het gemeentebestuur.

• Toegang: €5,00/ leden van de bibliotheek gratis
• Locatie: Bibliotheektheater, Hoogstraat 110
• Tickets: Aan de balie van bibliotheek of via deze link of aan de zaal op 28 okt.

De “Grote opdracht” van Huis van Erasmus

All life is problem solving
Karl Popper

In 2018 werd in het kader van “Curriculum.nu” aan ons bestuur gevraagd naar onze “Grote Opdracht” voor het ontwikkelen van een onderwijsvak voor de vorming van burgerschap. Huis van Erasmus houdt zich al decennia bezig met haar “Grote Opdracht”: het bevorderen van een vreedzame en duurzame wereld, gericht op geweldloze conflicthantering. Daarbij geïnspireerd door het gedachtegoed van Erasmus.

Uitgangspunt daarbij is het besef dat de kern van het menselijk bestaan het voortdurend hanteren en oplossen van problemen en conflicten is. Hiervoor zijn vaardigheden vereist om dat oplossen geweldloos te realiseren. Dergelijke vaardigheden dienen dan ook de kern van burgerschapsvorming te vormen en kunnen uitsluitend in een langdurig integraal vormingsproces ontwikkeld worden.

Burgerschapsvorming is dan ook niet te zien als een afgebakend vak, maar zal een integraal leerproces moeten vormen, als samenhangend onderdeel van het gehele curriculum.

In onze ogen begint burgerschapsvorming met opvoeding, opleiding en vorming in de geest van Erasmus. Erasmus pleitte hartstochtelijk voor de vorming van burgers die uitgaan van de vrije dialoog, het kritische denken, tolerantie, respect en verantwoordelijkheid voor omgeving en medemens. Het zijn precies die vaardigheden die nodig zijn in de hedendaagse, multiculturele samenleving om deze leefbaar te houden. Voor dat doel heeft Huis van Erasmus dan ook het tweedelige leerwerkschrift “Erasmus voor de Klas” ontwikkeld.

Leren omgaan met conflicten

Juist nu is er een dringende noodzaak om meer nadruk te leggen op educatie als middel om met verschillen, geschillen en conflicten geweldloos om te leren gaan. Zodoende  kunnen wij de jongeren van nu en daarmee toekomstige generaties perspectief bieden op een leefbare en duurzame wereld; een wereld ook waaraan zij zelf vorm en inhoud kunnen geven.
Onder invloed van globalisering, migratie, mobiliteit, liberalisering, privatisering en vrijhandel is de wereld complex geworden. Dat leidt tot confrontaties met meer en grotere verschillen: cultureel, etnisch, politiek, sociaal-economisch en maatschappelijk.

De kans neemt toe dat die verschillen ontaarden in gewelddadige geschillen en conflicten. Maar verscherping van een conflict leidt tot een situatie waarin steeds minder aandacht wordt besteed aan het geweldloos hanteren en oplossen van conflicten. Daarom is er in toenemende mate de noodzaak om met verschillen, geschillen en conflicten geweldloos te leren omgaan.

• Volgens hoogleraar Maurits Barendrecht is het grote probleem van de samenleving dat mensen de vaardigheden en instrumenten missen om conflicten op een vreedzame manier op te lossen.
• De Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum schreef in het tijdschrift Eutopia in 2002: De Stoïcijnen vonden dat een goede opvoeding tot burger een opvoeding is in het wereldburgerschap. Scholieren moeten daarom bovenal leren om menselijkheid overal te herkennen waar ze die tegenkomen. Het ontwikkelen van een duidelijk inzicht in de verschillen is een essentiële taak van het onderwijs en die taak vereist kennis van heel veel van die verschillen.
• Volgens Theo van Boven, jurist en em. hoogleraar Internationaal Recht, zal meer nadruk gelegd moeten worden op educatie als middel om in de geesten van mensen kennis en gevoel te kweken van respect voor medemensen. Investeren in en vormgeven aan vredesonderwijs, kennis en begrip bijbrengen voor andere samenlevingen en culturen, en voor de rechten van de mens en van het kind, moet met meer kracht en overtuiging worden bevorderd.

Creativiteit en perspectief

Mensen hebben meer in hun creatieve mars dan wat de werkelijkheid hen lijkt toe te staan.

De kunst van het leven is om op creatieve wijze problemen geweldloos op te lossen. Dat geeft waarde aan het gehele leven. Lenigheid van geest en enig voorstellingsvermogen zijn geboden om problemen op het gebied van techniek en de moraal, de politiek en het sociale leven, op te kunnen lossen.

Zowel creativiteit als lenigheid van geest is een belangrijke voorwaarde voor het geweldloos oplossen van problemen op  het persoonlijke en op het maatschappelijke vlak.

Rein Heijne
Bestuurslid Huis van Erasmus

Geraadpleegde teksten

HvE notitie ”Noodzaak en belang van vredeseducatie” (10.4.2007)
RH-notitie “Kunsteducatie, creativiteit en probleemoplossing” (20.10.2007)
HvE notitie “Belang van De Vreedzame School” (15.8.2013)

Onlangs ontving ik het droeve bericht over het overlijden van Frans van Wijk. Het bericht van zijn dochter Nienke, dat hij op vrijdag 9 augustus was overleden kwam als een schok bij mij binnen. Frans heb ik in de negentiger jaren leren kennen toen hij de inspirerende activiteitencoördinator bij het Humanistisch Verbond in Rotterdam was.

In 2000 en 2001 heeft Frans enthousiast meegedacht en meegedaan aan het project “Rondom Erasmus” als onderdeel van Rotterdam, Culturele Hoofdstad van Europa. Na een geslaagde uitvoering ervan in 2001 is uiteindelijk Huis van Erasmus daaruit voortgekomen. Dat nog steeds haar steentje bijdraagt aan de actualiteit van het gedachtegoed van Erasmus.

Frans kwam over als een aimabel persoon waarmee het altijd prettig en inspirerend was om als vrijwilliger mee samen te werken. Met zijn vrije geest en subtiele humor wist hij steeds een ontspannen sfeer te creëren, ook stond hij altijd voor je open om over een of ander onderwerp eens te “babbelen”, brainstormen noemden we dat dan.

Hij was ook muziekliefhebber o.a. van moderne jazz en een enthousiast saxofoonspeler. Wanneer ik weer eens Gerry Mulligan en Stan Getz of andere jazzfenomenen beluister, denk ik nog wel eens met plezier terug aan zijn muzikale optredens met De Ongelooflijke Grote Klapband.

Als zijn levensmotto had hij gekozen voor “Life is what happens to you, while you’re busy making other plans” van John Lennon.  Het bestuur van Huis van Erasmus laat zich bij haar plannen niet alleen inspireren door Erasmus maar ook door Lennon’s  “give peace a chance”.

Frans was een fijn mens die in onze herinneringen blijft voortleven.

Rein Heijne
Bestuurslid van Huis van Erasmus

Onlangs ontving ik het droeve bericht over het overlijden van Frans van Wijk. Het bericht van zijn dochter Nienke, dat hij op vrijdag 9 augustus was overleden kwam als een schok bij mij binnen. Frans heb ik in de negentiger jaren leren kennen toen hij de inspirerende activiteitencoördinator bij het Humanistisch Verbond in Rotterdam was.

In 2000 en 2001 heeft Frans enthousiast meegedacht en meegedaan aan het project “Rondom Erasmus” als onderdeel van Rotterdam, Culturele Hoofdstad van Europa. Na een geslaagde uitvoering ervan in 2001 is uiteindelijk Huis van Erasmus daaruit voortgekomen. Dat nog steeds haar steentje bijdraagt aan de actualiteit van het gedachtegoed van Erasmus.

Frans kwam over als een aimabel persoon waarmee het altijd prettig en inspirerend was om als vrijwilliger mee samen te werken. Met zijn vrije geest en subtiele humor wist hij steeds een ontspannen sfeer te creëren, ook stond hij altijd voor je open om over een of ander onderwerp eens te “babbelen”, brainstormen noemden we dat dan.

Hij was ook muziekliefhebber o.a. van moderne jazz en een enthousiast saxofoonspeler. Wanneer ik weer eens Gerry Mulligan en Stan Getz of andere jazzfenomenen beluister, denk ik nog wel eens met plezier terug aan zijn muzikale optredens met De Ongelooflijke Grote Klapband.

Als zijn levensmotto had hij gekozen voor “Life is what happens to you, while you’re busy making other plans” van John Lennon.  Het bestuur van Huis van Erasmus laat zich bij haar plannen niet alleen inspireren door Erasmus maar ook door Lennon’s  “give peace a chance”.

Frans was een fijn mens die in onze herinneringen blijft voortleven.

Rein Heijne
Bestuurslid van Huis van Erasmus

Stichting Huis van Erasmus heeft in 1997 twee Burgerschaps-werkboeken uitgegeven. Wij willen die actualiseren en beter inzetbaar maken (modulair). HvE zoekt samenwerking met scholen (PO en VO) om met de methode te werken en feedback te geven. De gemeente kan scholen hiervoor subsidiëren.

Inhoud
De burgerschaps-methodiek “Erasmus voor de Klas” is een aantal jaren met veel plezier gebruikt op diverse Rotterdamse scholen. Het gaat om “zelf nadenken”. Doel is het ontwikkelen van een morele levenshouding, waarbij verdraagzaamheid en verantwoordelijkheid door de leerlingen als belangrijke waarden worden gezien.

Erasmus leefde ook in een polariserende en radicaliserende wereld, en was daarbij een “stem van het midden”, van de redelijkheid. Erasmus is de leidraad in deze methode, maar er zal ook gebruik gemaakt worden van verhalen uit andere culturen. Ook is er regelmatig een link naar de mensenrechten. De “donkere” kanten van Erasmus hoeven niet geschuwd te worden, en kunnen naar de huidige, multiculturele, tijd worden getransformeerd.

Vorm
Inmiddels is de methodiek toe aan een upgrade, qua vorm, zoals het aanbieden van de stof – mogelijk digitaal – in meerdere thematische modules van 1 tot 6 lesuren. Dit moet het voor scholen makkelijker maken de stof in te plannen in de toch al volle roosters. Aangezien scholen (zoals bekend) geen uren “Burgerschap” krijgen, maar er wel verwacht wordt dat hier aandacht voor is.

Methodieken
De groep is een belangrijk middel, leerlingen leren van en met elkaar. Naast gespreksvormen als debat en dialoog vindt er uitwisseling plaats van meningen, ervaringen en gevoelens. Daarnaast wordt er  gewerkt met samenwerkingsopdrachten, drama en spelvormen, het zg. ‘ervarend leren’. Er kunnen diverse, soms indringende, werkmethodes op het gebied van tolerantie en integratie aan worden toegevoegd.

Vraag
Om deze methode beter inzetbaar te maken zoekt Huis van Erasmus samenwerking met een aantal scholen (PO en VO) die met de modules gaan werken en feedback geven op basis waarvan zij de methode kunnen bijschaven. Eventueel kunnen zij een gastdocent of begeleider inzetten voor de eerste paar lessen.

Subsidie
De gemeente weet dit soort enthousiasme op waarde te schatten, en kan een subsidie van maximaal €10.000 toekennen aan scholen. Uiteraard op basis van een nog te beoordelen aanvraag en plan van aanpak (voor 1 mei aanvragen).

Zie ook het bericht in de nieuwsbrief van de gemeente Rotterdam.